Chama Cha Demokrasia na Maendeleo (CHADEMA) kilianzishwa miaka 32 iliyopita yaani mwaka 1992. Ni chama Cha upinzani maarufu nchini chenye wafuasi na wanachama wengi vijana kati ya umri wa miaka 15 mpaka miaka 45.
Ni chama kilichoanzishwa na watumishi wa Umma nchini Tanzania hasa kutoka Kanda za Kaskazini awali ikijumuisha mikoa ya Kilimanjaro, Arusha na Manyara.
Viongozi waasisi wa Chadema ni pamoja na Ndugu Edwin Mtei aliyekuwa Gavana wa Banki Kuu, Brown Ngululupi, Dr Amani Warid Kabourou, Ndesamburo na wadau wengine kutoka Marekani.
Ikumbumbukwe ya kwamba vuguvugu la kuanzisha CHADEMA halikuanzia tu ndani, bali hata nje nchini Marekani ambapo kulikuwa na jamii kubwa ya vijana kutoka Kaskazini mwa Tanzania waliopata nafasi ya kwenda kusoma kwenye nchi hiyo.
Kutokana na athari ya ukoloni na dini ya kikristo, vijana wengi kutoka Kaskazini walipata nafasi za kusoma vyuo vikuu nje ya nchi kama Marekani na Ulaya ambapo huko nako, walianza vuguvugu la kutaka kuanzisha chama cha siasa chenye mrengo wa makabila yao.
Kwa wakati huo, vijana wenye asili ya makabila kutoka Kaskazini mwa Tanzania kama Wachaga, Wapare, Wameru na Wamasai walioishi Ulaya na Marekani ndio waasisi wa Chadema Kwa malengo ya kuwatumia Watanzania ili kutetea ajenda za makabila ya Kaskazini na udini hasa Ukristo .
Hoja hii imekwisha kujadiliwa Chuo Kikuu cha Dar es salaam na Marehemu Profesa Max Muya miaka 1998. Hata hivyo katika matukio mengi tu makubwa ya kisiasa, hoja hiyo ilijidhihirisha katika Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2015 ambapo Chadema walifanya kampeni hadharani kupitia Kanisa la Lutheran na Dr Frederick Shoo, Askofu Mstaafu wa KKKT amekuwa akitumika vibaya na chama hicho.
Tunaweza kusema kwamba wazo au falsafa ya CHADEMA kuwa chama cha kidini imeanza muda mrefu sana, hata kabla ya wazo au jina CHADEMA kuzaliwa.
Mwaka 1950 kiongozi maarufu wa Wachaga Chifu Mereale alienda Uingereza na Marekani kudai uhuru wa Wachaga na Wamasai. Miaka 42 mbele 1992 CHADEMA inazaliwa na watu kutoka makabila yaleyale ikiwa na Chimbuko na Falsafa ya Chifu Mereale.
Ukiangalia mfumo wa Uongozi wa chama hicho ni utata mtupu. Mfano Mwenyekiti wa kwanza wa Chadema ni Edwin Mtei, kabila Mchaga, kuanzia mwaka 1992 mpaka mwaka 1998.
Baadae Mtei alimfanyia kampeni Ndugu Bob Nyanga Makani kuwa Mwenyekiti kwa sababu Bob Nyanga Makani alimuoa mdogo wake Edwin Mtei, Bob Nyanga Makani alikuwa kiongozi mkuu wa Chadema kuanzia mwaka 1998 mpaka mwaka 2003 ambapo Freeman Mbowe alishinda uchaguzi mkuu wa chama hicho.
Freeman Mbowe nae amemuoa Mtoto wa Edwin Mtei. Mbowe amekuwa Mwenyekiti wa Chadema kuanzia mwaka 2003 mpaka leo hii Septemba 2024 yaani miaka 21.
Hata hivyo Chadema imebeba ajenda ya Ukristo ambayo ni kinyume na falsafa za msingi wa Taifa letu kama utu na uvumilivu wa kisiasa. Viongozi mbalimbali wa Kanisa la Katoliki hasa na maaskofu na watumishi wa Kanisa la Lutheran wamekuwa wakitumika kupigia chapuo ajenda za Chadema kinyume na falsafa za uzalendo.
Viongozi mbalimbali wa kikristo wamekuwa mstari wa mbele kuunga mkono sera za Chadema ambazo ni kinyume na Umoja na mshikamano wa kitaifa. Mfano Padre Charles Kitima na Askofu Fredrick Shoo wamekuwa wakitumika na chama hicho kuzua taharuki kwa kutoa matamko ambayo yanachochea chuki na hataruki miongoni mwa Watanzania.
Pale linapokuja suala la CHADEMA au lililoanzishwa na chama hicho na linalokwenda kinyume na maslahi ya nchi yetu, viongozi hao hujitokeza hadharani na kutoa matamko yenye ukakasi.
Tulikumbwa na mafuriko ya Karatu hapa na kuuwa watu zaidi ya 100 na mvua za Elnino kuuwa mamia ya Watanzania maeneno mbalimbali nchini, lakini hakuna tamko la pole kutoka kwa viongozi hawa, lakini ngoja litokee suala dogo CHADEMA utawaona juu ya mimbari za makanisa yao au mbele ya waandishi wa habari wakitoa rai zao.
Kuanzia mwaka 2005 hadi 2015, mara zote Askofu Shoo amekuwa akipigia kampeni CHADEMA ndani ya kanisa. Rekodi zipo na watu wanajua haya. Shida yote hii imetokana na kwamba CHADEMA imeundwa katika msingi wa kutaka kuwagawa watu kwa dini zao na makabila yao. Bahati mbaya zaidi, viongozi hawa wawili wa dini ni kutoka kwenye makabila yaleyale.
Sio kwenye dini tu, bado k una migogoro kadhaa ndani ya chama Cha Demokrasia na Maendeleo mfano mfumo wa ugawaji wa viti maalumu, rushwa ya ngono, migogoro ya Zitto Zuberi Kabwe na Chadema. Sintofahamu hizi zinaleta maswali mengi juu ya uwezo wa Chadema kuongoza taifa letu pendwa Tanzania ambalo limejengwa Kwa misingi ya Umoja, upendo, uzalendo usio na shaka na uvumilivu wa kisiasa na kidini.
Bara la Afrika limeshuhudia machafuko mengi ya kisiasa kufuatia chama fulani kujikita kwenye sera za udini, ukanda na Ukabila ili kuingia madarakani.
Ukabila , ukanda na chuki za kidini ni mambo matatu muhimu ambayo yamezuia ukuaji wa uchumi wa Afrika. Hizi tabia zimesababisha mgawanyiko na mizozo, ikisababisha kutokuwa na utulivu kisiasa, maendeleo duni ya kiuchumi, na umaskini mkubwa mfano Nigeria, Kenya ,Sudan Kusini na Kameruni.
Ukabila na ukanda hurejelea uaminifu au uaminifu kwa kabila au kikundi cha kikabila cha mtu mwenyewe, mara nyingi kwa gharama ya wengine. Imesababisha kutojumuishwa kwa vikundi fulani katika fursa za kiuchumi na ugawaji wa rasilimali kulingana na uhusiano wa kikabila badala ya sifa. Hii imesababisha kukosekana kwa umoja wa kijamii na jamii iliyovunjika, ikifanya iwe vigumu kwa nchi kuanzisha na kutekeleza sera za Chadema imeleta tanzia kubwa kati ya watu wa ukanda wa Kaskazini na maeneo mengine ya nchi.
Chuki za kidini, kwa upande mwingine, ni ukosefu wa uvumilivu au upendeleo kuelekea watu wa imani tofauti. Hii imesababisha kutojumuishwa kwa vikundi fulani na kuzuia maendeleo ya kijamii na kiuchumi. Migogoro ya kidini pia imeleta uharibifu wa miundombinu, kuhamishwa kwa watu, na kupoteza maisha, kusababisha kuchelewesha kwa maendeleo ya kiuchumi.
Madhara ya tabia hizi yanaweza kuonekana katika nchi mbalimbali za Kiafrika. Kwa mfano, nchini Nigeria, migogoro ya kikabila na kidini imeleta kutokuwa na utulivu kisiasa na maendeleo duni ya kiuchumi. Nchini Kenya, Ukabila umeathiri uteuzi wa kisiasa, ikisababisha ukosefu wa utofauti serikalini na umoja wa kitaifa miongoni mwa makabila ya Kikuyu,Wajaluo,Wakamba na Kalenjini. Nchini Rwanda, mauaji ya mwaka 1994 yalisukumwa kwa kiasi kikubwa na Ukabila na kusababisha kuchelewesha maendeleo ya kiuchumi.
Ili kushughulikia masuala haya, kuna haja kwa serikali na mashirika ya kiraia kukuza umoja wa kijamii na ujumuishaji. Hii inaweza kufanywa kupitia elimu, kampeni za kuelimisha, na utekelezaji wa sera zinazopigania tofauti na usawa. Zaidi ya hayo, kuna haja ya uongozi imara unaopenda kukuza umoja wa kitaifa na ushirikiano, pamoja na kushughulikia sababu kuu za migogoro ya kikabila na kidini. Tanzania ni kongwe na kubwa kuliko Chadema.
Ukabila na chuki za kidini zimezuia ukuaji wa kiuchumi barani Afrika. Tabia hizi zimesababisha mgawanyiko, migogoro, na kutokuwa na utulivu kisiasa, ikifanya iwe vigumu kwa nchi kuanzisha na kutekeleza sera za uchumi.
Kukabiliana na masuala haya kunahitaji jitihada za pamoja za serikali, mashirika ya kiraia, na watu binafsi, wakizingatia kukuza umoja wa kijamii na ujumuishaji. Hoja na falsafa za Chadema zimeikwamisha serikali ya Tanzania kuwahudumia Watanzania ambao kiu yao kubwa ni maji,umeme, barabara na huduma kadhaa kama elimu, afya na ustawi wa kijinsia.
Zaidi ya hayo, athari za Ukabila na chuki za kidini kwa uchumi wa Afrika zinaweza kuonekana katika athari yake kwa uwekezaji wa kigeni. Makampuni ya kimataifa yanakaa mbali na kuwekeza katika nchi zenye kutokuwa na utulivu kisiasa na mizozo ya kikabila, kwani inawaweka katika hatari kubwa.
Kama matokeo, nchi za Kiafrika zilizoathiriwa na Ukabila na chuki za kidini zimepambana kuwavutia uwekezaji wa kigeni, ambao ungeongeza uchumi wakati Dr Samia Suluhu Hassan anapambana kuweka mifumo ya diplomasia ya uchumi na mazingira bora ya uwekezaji tarehe 13/1/2024 Mwenyekiti wa Chadema Freeman Mbowe alitangaza maandamamo ya amani kupinga Sheria na kanuni za uchaguzi. Yeye anawaza kwenda ikulu hata kama damu za Watanzania zitamwagika.
Zaidi ya hayo, tabia hizi pia zimezuia ukuaji wa biashara ndogo na za kati (SMEs). Ukabila mara nyingi husababisha matibabu ya upendeleo kwa makundi fulani na kutojumuisha wengine. Hii husababisha umiliki wa utajiri na rasilimali kwa watu au makundi machache, ikizuia fursa kwa wengine. Hii pia inafanya iwe vigumu kwa wafanyabiashara wadogo wadogo kupata mitaji na rasilimali wanazohitaji kwa ukuaji, ikisababisha ukuaji wa kiuchumi usiostahili.
Ukabila na chuki za kidini bado ni vizuizi vikubwa kwa ukuaji wa kiuchumi wa Afrika. Kukabiliana na masuala haya kunahitaji nchi za Kiafrika kuchukua na kuenzi tofauti na ujumuishaji, kukuza umoja wa kijamii, na kutekeleza sera zinazopendelea sifa badala ya uhusiano wa kikabila. Hii itaunda mazingira yanayoruhusu ukuaji wa kiuchumi, kuvutia uwekezaji wa kigeni, na kukuza ukuaji wa biashara ndogondogo. Pia itasaidia kuweka mifumo endelevu na ya kijumuishi ya kiuchumi inayowanufaisha raia wote, bila kujali uhusiano wao wa kikabila au kidini.
Ni muhimu pia kuelewa kuwa Ukabila na chuki za kidini zimefungamana kwa karibu na changamoto nyingine zinazozuia ukuaji wa kiuchumi wa Afrika. Changamoto hizi ni pamoja na rushwa, utawala mbovu, na miundombinu duni, ambayo imeunda mazingira yasiyofaa kwa biashara kustawi.
Kwa muhtasari, Ukabila na chuki za kidini zimezuia ukuaji wa kiuchumi wa Afrika kwa kuleta mgawanyiko, migogoro, na kutokuwa na utulivu kisiasa. Kushughulikia masuala haya kunahitaji jitihada endelevu kutoka kwa serikali, mashirika ya kiraia, na watu binafsi, wakiwa na azma ya kukuza tofauti, usawa, na ujumuishaji.
Pia inahitaji kushughulikia changamoto nyingine zinazozuia ukuaji wa kiuchumi kama vile rushwa, utawala mbovu, na miundombinu duni. Kupitia jitihada za kuendeleza umoja wa kijamii na ujumuishaji, Afrika inaweza kufanikisha ukuaji wa kiuchumi endelevu na wenye kujumuisha unaonufaisha raia wote, bila kujali uhusiano wao wa kikabila au kidini.
